Τρίτη 24 Ιουνίου 2014

Συνεταιριστική διαχείριση απορριμμάτων από τους πολίτες: Το παράδειγμα της Μυκόνου

Πηγή: moikonos.wordpress.com/
Απο:  enallaktikos.gr

Τον Μάρτιο του 2013 ξεκίνησε η δραστηριότητα του Κοινωνικού Συνεταιρισμού ΜΟΙΚΟΝΟΣ, που δραστηριοποιείται στο νησί της Μυκόνου και στοχεύει στην κοινωνική διαχείριση των απορριμμάτων (με έμφαση στην ανακύκλωση) από τους ίδιους τους πολίτες, "από τα κάτω", στον αντίποδα της ιδιωτικοποίησης, των χωματερών και των εργοστασίων καύσης.


Ο συνεταιρισμός λειτουργεί  με βάση τις αρχές της κοινωνικής και αλληλέγγυας οικονομίας και της άμεσης δημοκρατίας.

Η διακήρυξη και η σημερινή δραστηριότητα του συνεταιρισμού ΜΟΙΚΟΝΟΣ παρουσιάζονται παρακάτω.

Η Διακήρυξη του Κοινωνικού Συνεταιρισμού ΜοικοΝΟΣ 

Ως κάτοικοι αυτού του τόπου και απέναντι σε ό,τι μας κατακλύζει καθημερινά αισθανόμαστε την ανάγκη να απευθυνθούμε σε εσάς, καταθέτοντας μία πρόταση που σκοπούς έχει να βελτιώσει το βιοτικό επίπεδο της Μυκόνου, να υποστηρίξει με κάθε τρόπο την κοινωνία της και εν τέλει να αποτελέσει ένα νέο παράδειγμα οικολογικής και δημιουργικής αφύπνισης. Ως πολίτες της  Μυκόνου ανησυχούμε για την συνεχή υποβάθμιση της ποιότητας της ζωής στο νησί μας, με την καθημερινή απαξίωση του περιβάλλοντος και την σταδιακή εξάλειψη των κοινωνικών δομών του νησιού.

Ως  πολίτες αυτής της χώρας ανησυχούμε για την απουσία και την ανικανότητα του κράτους, με την λεηλασία του πλούτου και την ολομέτωπη επίθεση κατά  της κοινωνίας. Ως πολίτες του κόσμου ανησυχούμε για τη ραγδαία εξάπλωση της φτώχειας παγκοσμίως, με την κατασπατάληση πόρων και ενέργειας και με την βιβλικών διαστάσεων οικολογική καταστροφή. Τι μπορούμε να κάνουμε; Απέναντι σε όλα αυτά εμείς πιστεύουμε πως ο κάθε πολίτης μπορεί και οφείλει να πράξει τα μέγιστα ώστε ο τόπος που διαβιεί να είναι σε αρμονική συνύπαρξη με το περιβάλλον, εξασφαλίζοντας έτσι μια ισορροπημένη ανάπτυξη με σεβασμό στην φύση, πιστεύουμε πως ο κάθε πολίτης μπορεί και οφείλει να πράξει τα μέγιστα ώστε η πολιτεία στην οποία κοινωνεί να χαρακτηρίζεται από την αλληλεγγύη, την συνεργασία και την δημοκρατία.

Εμείς, οι πολίτες της Μυκόνου, αναλαμβάνουμε την πρωτοβουλία προτείνοντας και δημιουργώντας την Κοινωνική Συνεταιριστική Επιχείρηση ΜΟΙΚΟΝΟΣ. Σκοπός της επιχείρησης είναι η προστασία του περιβάλλοντος, η αξιοποίηση κάθε μορφής καθαρής ενέργειας, διαθέσιμη στο νησί, προς όφελος αποκλειστικώς της κοινωνίας της Μυκόνου καθώς και η εμπέδωση του εθελοντισμού και της ισότιμης συμμετοχής.

Η επιχείρηση αποτελείται από όλους τους κατοίκους της Μυκόνου που συναποτελούν την Γενική Συνέλευση, το ανώτατο όργανο του συνεταιρισμού που αποφασίζει για την δράση της επιχείρησης και για τους κοινωνικούς φορείς στους οποίους θα διανέμονται αποκλειστικώς τα κέρδη της επιχείρησης. Ξεκινάμε το εγχείρημα με την ανακύκλωση στο νησί. Είναι γνωστό ότι στην Ελλάδα σήμερα, τα αστικά στερεά απορρίμματα καταλήγουν είτε σε ανεξέλεγκτες χωματερές είτε σε χώρους υγειονομικής ταφής απορριμμάτων.

Στη θέση αυτών, προωθείται πανελλαδικά η εγκατάσταση εργοστασίων καύσης των απορριμμάτων στα πλαίσια ιδιωτικοποίησης της διαχείρισης τους. Υπάρχει όμως μια επιστημονικά και θεσμικά διεθνώς αποδεκτή ιεράρχηση των μεθόδων διαχείρισης των απορριμμάτων, που αναδεικνύει τις λύσεις που ωφελούν την κοινωνία. Σύμφωνα με αυτήν, η σημερινή κατάσταση με τις χωματερές και τους ΧΥΤΑ αποτελεί την τελευταία και χειρότερη λύση διαχείρισης, ενώ η σχεδιαζόμενη με τα εργοστάσια καύσης αποτελεί την προτελευταία χειρότερη λύση από κοινωνική, οικονομική και περιβαλλοντική άποψη. Σύμφωνα με την ίδια ιεράρχηση, οι καλύτερες λύσεις κοινωνικά-οικονομικά-περιβαλλοντικά είναι με σειρά προτεραιότητας: 

1) η πρόληψη-μείωση, 2) η επαναχρησιμοποίηση και 3) η ανακύκλωση των απορριμμάτων. Οι τρεις αυτές λύσεις (σε συνδυασμό) είναι οι φθηνότερες, προστατεύουν το περιβάλλον, μπορούν να υλοποιηθούν από τις τοπικές κοινωνίες και τα οφέλη να τα καρπωθεί η κοινωνία.

Αυτό μπορεί να πραγματοποιηθεί με το μοντέλο δημόσιας-κοινωνικής διαχείρισης των απορριμμάτων, κατά το οποίο η συνολική διαχείριση (συμπεριλαμβανομένων των υποδομών) στηρίζεται στη συνεργασία μεταξύ δημόσιων φορέων (κράτος ή τοπική αυτοδιοίκηση), συνεταιρισμών (κοινωνικής αλληλέγγυας οικονομίας και άμεσης δημοκρατίας) και άλλων συλλογικοτήτων μιας κοινότητας, μια διαχείριση με το χαμηλότερο κόστος, με τις περισσότερες νέες θέσεις εργασίας, με την αποτελεσματικότερη προστασία του περιβάλλοντος και με κοινωνικά δίκαιη κατανομή του παραγόμενου πλούτου. Επομένως, Καλούμε τον κάθε πολίτη, το κάθε νοικοκυριό, τους επιχειρηματίες του νησιού να  διαχωρίζουν τα ανακυκλώσιμα προϊόντα στο σπίτι και στον χώρο εργασίας τους. 

Η Κοινωνική Συνεταιριστική Επιχείρηση ΜΟΙΚΟΝΟΣ δεσμεύεται να περισυλλέγει τα ανακυκλώσιμα προϊόντα στην πηγή συμβάλλοντας στην καθαριότητα του νησιού Καλούμε τον κάθε πολίτη να συμμετέχει ως μέλος  στην Κοινωνική Συνεταιριστική Επιχείρηση ΜΟΙΚΟΝΟΣ. Προσφέροντας για μία και μοναδική φορά ένα μικρό ποσό αποκτάς το δικαίωμα να αποφασίζεις εσύ ο ίδιος για τον πλούτο του τόπου σου. Καλούμε τον κάθε πολίτη να συνδράμει την προσπάθεια σπάζοντας τον φαύλο κύκλο της αδιαφορίας, κρατώντας την Μύκονο καθαρή, ενισχύοντας το τουριστικό κύρος του νησιού και υπερασπίζοντας την ανθρωπιά και την αξιοπρέπεια αυτού του  πανέμορφου τόπου. Είναι στο χέρι μας! 


Κυριακή 22 Ιουνίου 2014

Κριτική αποδόμηση του σχεδίου νόμου για την οριοθέτηση, διαχείριση και προστασία αιγιαλού και παραλίας

των Μαριλένας Ιατρίδου και Ελένης Πορτάλιου
πηγή: left.gr

Το σχέδιο νόμου για την «οριοθέτηση, διαχείριση» και κατ’ ευφημισμόν «προστασία αιγιαλού και παραλίας», που έχει συναντήσει τη γενική ελληνική και διεθνή κατακραυγή, οδηγεί σε μη αναστρέψιμη καταστροφή το παράλιο, παραλίμνιο και παραποτάμιο φυσικό και πολιτισμικό κεφάλαιο της χώρας, καθώς αίρει την κατά προτεραιότητα προστασία των οικοσυστημάτων, επιτρέποντας επεμβάσεις στο ανεπανάληπτο και πολύμορφο ελληνικό τοπίο, με την ιδιαίτερη ταυτότητα της βιοποικιλότητας, της εναλλαγής και της μικροκλίμακας.
Το σχέδιο νόμου καταργεί την απρόσκοπτη κοινωνική πρόσβαση στις περιοχές που αναφέρεται και οι οποίες αποτελούν δημόσια κτήση, δηλαδή κοινόχρηστα αγαθά, προσβάσιμα σε όλους τους πολίτες. Καταργεί, δηλαδή, ένα τρόπο κοινωνικής συμβίωσης/συλλογικής αναψυχής, που έχει διαμορφωθεί σε βάθος χρόνου και αφορά τα εκατομμύρια κατοίκων της χώρας.
Το σχέδιο νόμου παραδίδει στο ιδιωτικό κεφάλαιο προς εκμετάλλευση ένα φυσικό και πολιτισμικό πόρο ανυπολόγιστης αξίας, καθώς αυτός φέρει ιδιαίτερα, μοναδικά χαρακτηριστικά, που σε αρκετές περιπτώσεις έχουν οδηγήσει στη θεσμοθέτηση περιοχών ως εξαιρετικού φυσικού κάλλους. Με την επιτρεπόμενη εντατική εκμετάλλευση, οι παράλιες, παραλίμνιες και παραποτάμιες ζώνες πρόκειται ν’ αλλοιωθούν ως προς το φυσικό τους ανάγλυφο και να δομηθούν, οδηγώντας σε απρόσωπα και καταρρέοντα πρότυπα τουριστικής ανάπτυξης, μαζικού, all inclusive, τουρισμού (Τυνησία, Ισπανία) και σε φούσκα ακινήτων, δηλαδή σε πληθωρισμό εγκαταστάσεων διαμονής και αναψυχής.
Το σχέδιο νόμου έχει συνταχθεί κατά παράβαση των άρθρων 24 και 5 του Συντάγματος και των διεθνών υποχρεώσεων της χώρας για την προστασία των ακτών και του τοπίου, όπως είναι η σύμβαση της Βαρκελώνης , η οποία ισχύει ανεξαρτήτως αν έχει κυρωθεί με νόμο, και απαγορεύει τη δόμηση εντός 100 μ. παράλιας ζώνης.
Τίθεται το ερώτημα : γιατί χρειάζεται ένας νέος νόμος, όταν ο ισχύων 2971/2001 μπορεί να προστατεύει οριακά, με ορισμένες αναγκαίες προσθήκες, τον αιγιαλό και την παραλία, εφ’ όσον βέβαια εφαρμόζεται. Όπως γνωρίζουμε, όμως, η οικοδομική αυθαιρεσία, είναι εκτεταμένη και συνίσταται σε ιδιωτικά αυθαίρετα πάσης φύσεως και μεγέθους, σε κατάληψη από επιχειρηματίες τουρισμού και αναψυχής κοινοχρήστων ακτών, σε ιδιωτικές περιφράξεις παραλιών, σε νυχτερινά διασκεδαστήρια πάνω στο κύμα, σε ρύπανση υδάτινων πόρων και καταστροφή οικοσυστημάτων, κ.λπ.
Προάγγελος καταστροφικών «επενδύσεων» μαμούθ, στις οποίες η σημερινή κυβέρνηση ομνύει και τις προωθεί με το σχέδιο νόμου και τις Στρατηγικές Επενδύσεις μέσω ΤΑΙΠΕΔ, υπήρξαν οι ΠΟΤΑ (Πρότυπη Οργανωμένη Τουριστική Ανάπτυξη) στην Πύλο και στα Ιαματικά Λουτρά Κυλλήνης. Στην Πύλο ιδιωτικοποιήθηκαν τεράστιες εκτάσεις,  δημιουργήθηκε μια ισομεγέθης με την πόλη κλειστή τουριστική πόλη και επλήγη ο τοπικός τουρισμός μικρής κλίμακας , ο οποίος πρέπει, επίσης, να αναπτύσσεται τηρώντας όλους τους περιβαλλοντικούς και άλλους κανόνες προστασίας.
Ο ισχύων, λοιπόν, νόμος τροποποιείται όχι για να καλυφθούν υπαρκτά κενά αλλά για να εισαχθούν δυσμενέστερες διατάξεις που επιτρέπουν μαζική κερδοσκοπική εκμετάλλευση και αποκλειστική εκμίσθωση της δημόσιας κτήσης από επιχειρήσεις. Είναι χαρακτηριστικό των κινήτρων προώθησης του νομοσχεδίου ότι το εισάγει ο υπουργός Οικονομικών, ενώ αυτό πραγματεύεται θέματα που αφορούν κατά κύριο λόγο το ΥΠΕΚΑ.
Οι παραπάνω γενικές διαπιστώσεις συγκεκριμενοποιούνται στα αντίστοιχα άρθρα του σχεδίου νόμου που εξετάζονται στη συνέχεια.
ΑΡΘΡΟ 2 «Κυριότητα  και προορισμός αιγιαλού, παραλίας, παλαιού αιγιαλού, όχθης, παρόχθιας ζώνης και παλαιάς όχθης»
Με μικρές φραστικές αλλαγές στις γενικές αρχές του ισχύοντος νόμου αφαιρείται η κατά προτεραιότητα προστασία των οικοσυστημάτων, που αποτελεί βασικό στόχο της δημόσιας διαχείρισης, με ελάχιστες, για πολύ ειδικούς λόγους, εξαιρέσεις.
Επίσης, το άρθρο 2, εξαιρεί από τον ορισμό όχθεων και παρόχθιων ζωνών μεγάλο αριθμό λιμνών και ποταμών της χώρας, μικρότερης έκτασης και όχι μόνο. Στις εξαιρέσεις του άρθρου 2 αναφέρονται περιπτώσεις οι οποίες απορρέουν από σχετική υποχρέωση διεθνών συμβάσεων. Πρόκειται για τις μνημονιακές δεσμεύσεις της χώρας.
ΑΡΘΡΟ 6 «Υποχρεωτική χάραξη παραλίας»
Είναι απαράμιλλη η σπουδή με την οποία αντιμετωπίζεται «η έκδοση άδειας για την εκτέλεση εργασιών κατασκευής λιμενικών, βιομηχανικών και τουριστικών ή ιδιωτικών εν γένει έργων» ώστε, αν αυτή δεν έχει εκδοθεί εντός 2 μηνών, να θεωρείται αυτοδίκαια «η ύπαρξη ζώνης παραλίας πλάτους 10μ.». Δεδομένης της ισχύουσας γραφειοκρατίας και της υποβάθμισης ή ανυπαρξίας αρμόδιων υπηρεσιών, η παραλιακή ζώνη θα περιοριστεί σε πολλές περιπτώσεις στα 10μ.
ΑΡΘΡΑ 10,11,12 ΚΑΙ 13 ΤΟΥ ΤΡΙΤΟΥ ΚΕΦΑΛΑΙΟΥ 
Εδώ περιλαμβάνονται τα επικίνδυνα επίμαχα σημεία - στόχοι της κυβερνητικής πολιτικής
ΑΡΘΡΟ 10 «Γενικές ρυθμίσεις για τις παραχωρήσεις»
Στο άρθρο 10 «επιτρέπεται η παραχώρηση της χρήσης αιγιαλού, κοινόχρηστης παραλίας, όχθης, κοινόχρηστης παρόχθιας ζώνης, πυθμένα και υδάτινου τμήματος θάλασσας και ποταμού με σκοπό την οικονομική τους αξιοποίηση και την εκτέλεση έργων, σύμφωνα με τις ειδικότερες διατάξεις των άρθρων 11,12,13. Η πρόσβαση του κοινού στις παραχωρούμενες εκτάσεις δεν είναι δεδομένη αλλά παρέχεται κατόπιν στάθμισης συμφερόντων». Αδιανόητο είναι, παρότι περιέχεται στο σχέδιο νόμου, το ότι στις παραχωρούμενες εκτάσεις μπορεί να περιλαμβάνονται «κηρυγμένοι αρχαιολογικοί χώροι, μνημεία, ιστορικοί τόποι ή προστατευόμενες περιβαλλοντικά περιοχές, τοπία ιδιαίτερου φυσικού κάλλους ή ευπαθή οικοσυστήματα, με σύμφωνη γνώμη των κατά περίπτωση αρμόδιων υπουργείων».
Πρόκειται για την ιδιωτική εκμετάλλευση των κατ’ εξοχήν μη δυνάμενων ν’ αξιοποιηθούν, λόγω της εξαιρετικής τους σημασίας, οικοσυστημάτων, πολιτιστικών και φυσικών μνημείων, τα οποία σε σύντομο χρονικό διάστημα θα καταστραφούν λόγω της ευπάθειας του χαρακτήρα τους και φυσικά δεν θα αναγεννηθούν από τις στάχτες τους.
ΑΡΘΡΟ 11 «Παραχώρηση απλής χρήσης αιγιαλού και παραλίας»
ΑΡΘΡΟ 12 «Παραχώρηση χρήσης για την εκτέλεση έργων»
Στο άρθρο 11 επιτρέπεται χωρίς κανένα περιορισμό χαρακτήρα και μεγέθους η παραχώρηση της απλής χρήσης αιγιαλού και κοινόχρηστης παραλίας «για την εξυπηρέτηση λουομένων ή την αναψυχή του κοινού», όπως και η παραχώρηση «τμημάτων αιγιαλού και κοινόχρηστης παραλίας σε πρόσωπα που εκμεταλλεύονται όμορες ξενοδοχειακές επιχειρήσεις, κατασκηνώσεις (κάμπινγκ) και καταστήματα υγειονομικού ενδιαφέροντος». Με τις παραχωρήσεις αυτές μπορεί να ιδιωτικοποιηθεί πλήρως η παραλία και η ελεύθερη πρόσβαση του κοινού σ’ αυτή ν’ απαγορευτεί. Δεν πρόκειται, όμως, μόνο γι’ αυτή την επίπτωση. Ορισμένοι θεωρούν ήπιες και αναστρέψιμες χρήσεις τα τραπεζοκαθίσματα, τις ξύλινες κατασκευές, τις ομπρέλες, τα υπαίθρια αναψυκτήρια, κ.λπ. Αυτό δεν είναι σωστό, γιατί όλη αυτή η συσσώρευση αστικών χρήσεων στο φυσικό τοπίο διαταράσσει τα ευπαθή οικοσυστήματα και οπωσδήποτε εγκαθιστά ένα τεχνητό στη θέση του φυσικού περιβάλλοντος.
Τα παραπάνω ισχύουν ομοίως για την προβλεπόμενη στο άρθρο 13 παραχώρηση «θαλάσσιου ή λιμναίου χώρου χωρίς παρέμβαση στον αιγιαλό ή την όχθη, για την τοποθέτηση α) πλωτών εξεδρών εμβαδού μέχρι 150 τ.μ., β) θαλάσσιων ή λιμναίων πάρκων αναψυχής έως και 1500 τ.μ. για την εξυπηρέτηση πολιτιστικών σκοπών ή ψυχαγωγίας των λουόμενων ή άλλων σκοπών που προβλέπονταν από ειδικές διατάξεις».
Όταν πηγαίνουμε στη φύση δεν χρειάζεται να καταναλώνουμε άσχετες με το περιβάλλον και προσφερόμενες με οικονομικό αντίκτυπο υπηρεσίες. Τα παιδιά για παράδειγμα παίζουν στη θάλασσα, δεν έχουν ανάγκη νεροτσουλήθρες ή ντίσνεϊλαντ πάνω στα κύματα. Εγκαταστάσεις όπως οι προβλεπόμενες παραπάνω πλήττουν βάναυσα την απόλαυση και την αισθητική του τοπίου, δημιουργώντας ανάλογα προβλήματα με αυτά που δημιουργούν οι λεγόμενες ήπιες κατασκευές.
Με το άρθρο 12 «παραχωρείται η χρήση αιγιαλού, παρακείμενης στον αιγιαλό ζώνης θάλασσας ή λιμνοθάλασσας πλάτους μέχρι 500 μ., όχθης, παρόχθιας ζώνης και υδάτινου στοιχείου ποταμών ή λιμνών που αναφέρει το άρθρο 2, σε φορείς του δημοσίου και ιδιωτικές επιχειρήσεις» για πάσης φύσεως σκοπούς είτε τέλεσης  έργων είτε για την εφαρμογή άλλων επιχειρηματικών σχεδίων. Είναι σίγουρο  ότι, ιδιαίτερα σε τουριστικές περιοχές, δεν θα υπάρξει ελεύθερη παραλία αλλά εν σειρά ιδιωτικές εγκαταστάσεις πάνω στο κύμα.
ΑΡΘΡΟ 13   «Ειδικές περιπτώσεις παραχώρησης»
Στο άρθρο 13 επιτρέπεται η παραχώρηση της χρήσης «νησίδων, υφάλων, σκοπέλων και αβαθών θαλάσσιων εκτάσεων και του συνεχόμενου αιγιαλού και της παραλίας για την εξυπηρέτηση σκοπών γεωργικών, κτηνοτροφικών, αλιευτικών, ναυταθλητικών, τουριστικών και εν γένει επιχειρηματικών». Είναι προφανές ότι τα παραπάνω, πλην ορισμένων παραγωγικών δραστηριοτήτων του πρωτογενούς τομέα που δεν αντιτίθενται στην ισορροπία των οικοσυστημάτων, θα διαταράξουν τα οικοσυστήματα και μπορεί να έχουν αλυσιδωτές επιπτώσεις στην αναπαραγωγή της ιχθυοπανίδας, στη διαμονή ζώων και πουλιών, στη βιοποικιλότητα και εν γένει την αναπαραγωγή φυσικών πόρων.
Στο άρθρο 13 επιτρέπεται, επίσης, «η επιχωμάτωση θαλάσσιου χώρου για την εξυπηρέτηση επιχειρήσεων που ασκούν σε όμορη με τον αιγιαλό έκταση επιχειρηματική δραστηριότητα τουριστικών μονάδων, η οποία έχει ενταχθεί στο θεσμικό πλαίσιο των στρατηγικών επενδύσεων» (περιοχές που παραχωρούνται από το ΤΑΙΠΕΔ ή εντάσσονται στο fast truck). Για κάθε ξενοδοχειακή κλίνη, η θάλασσα μπαζώνεται 5 τ.μ. Αυτό φαίνεται να φωτογραφίζει το Ελληνικό και άλλες γνωστές περιπτώσεις.
ΑΡΘΡΟ 15 «Νομιμοποίηση αυθαίρετων κατασκευών» 
«Έργα που κατασκευάστηκαν πριν την έναρξη ισχύος του νόμου στον αιγιαλό(!), την παραλία, ή τη θάλασσα, την όχθη, την παρόχθια ζώνη και το υδάτινο στοιχείο ποταμών και λιμνών που αναφέρονται στο άρθρο 2 μπορούν να νομιμοποιηθούν».
Αν συσχετίσουμε  την παραπάνω διάταξη με τις περιπτώσεις των αλλεπάλληλων κατά καιρούς νομιμοποιήσεων γενεών αυθαίρετων κατασκευών, είναι η πρώτη φορά που δεν εξαιρούνται οι κατασκευές τις οποίες  ορίζει το σχέδιο νόμου. Μια φορά στο παρελθόν υπήρξαν κατ’ εξαίρεση νομιμοποιήσεις κτισμάτων ειδικά του ΕΟΤ, που είχαν κατασκευαστεί, όμως, εντός μιας ορισμένης χρονικής περιόδου. Ο στόχος είναι εισπρακτικός, αν και ελλοχεύει ο κίνδυνος δικαστικής προσβολής της νομιμοποίησης. Επομένως, οι αυθαιρετούντες μικροϊδιοκτήτες δεν είναι σίγουρο ότι θα σπεύσουν, μετά και τις πρόσφατες εμπειρίες, να νομιμοποιήσουν τα αυθαίρετά τους. Σίγουρα όμως οι αυθαίρετοι επιχειρηματίες με τις παράνομες εγκαταστάσεις ξενοδοχείων, κέντρων αναψυχής κ.λπ. θα επιβραβευτούν και το πιθανότερο θα συνεχίσουν με νέες αυθαιρεσίες.  
ΑΡΘΡΟ 19 «Καθορισμός της ζώνης λιμένα»
Αν και κατ’ αρχήν «η χερσαία ζώνη κατ’ αρχήν δεν επιτρέπεται να επεκτείνεται πέρα από την πλησιέστερη ρυμοτομική γραμμή του εγκεκριμένου σχεδίου πόλης», αμέσως μετά θεσπίζονται εξαιρέσεις με «σύμφωνη γνώμη του ΥΠΕΚΑ». Η διάταξη αυτή δεν είναι αποδεκτή ιδίως για τα νησιά και τους παραδοσιακούς οικισμούς. Επίσης, επιτρέπεται «η περίφραξη ολόκληρης ή μέρους της οριοθετημένης χερσαίας ζώνης λιμένα». Η διάταξη αυτή είναι, επίσης, απαράδεκτη γιατί αίρει τον κοινόχρηστο χαρακτήρα του λιμένα.  

ΓΙΑ ΕΝΑ ΜΑΖΙΚΟ ΚΙΝΗΜΑ ΑΠΟΣΥΡΣΗΣ ΤΟΥ ΣΧΕΔΙΟΥ ΝΟΜΟΥ 

Τούτων δεδομένων, το σχέδιο νόμου «για την οριοθέτηση, διαχείριση και προστασία αιγιαλού και παραλίας» είναι απαράδεκτο και πρέπει ν’ αποσυρθεί.
Ευτυχώς έχουν ευαισθητοποιηθεί πολλές δεκάδες περιβαλλοντικές, κοινωνικές, επιστημονικές οργανώσεις και χιλιάδες ενεργοί πολίτες σε όλη την Ελλάδα, που συντονίζονται στο Δίκτυο «ΠΑΡΑΛΙΕΣ ΩΡΑ ΜΗΔΕΝ». Το Δίκτυο γενικά και ειδικότερα η οργανωτική επιτροπή διαχέουν τη γνώση και την κριτική  πανελλαδικά, στηρίζουν τοπικές εκδηλώσεις, παράγουν έντυπο υλικό για διανομή, παρεμβαίνουν στα Μέσα Μαζικής Ενημέρωσης,  κινητοποιούν τους πολίτες άλλων ευρωπαϊκών χωρών.
Σημαντικό μέσον πίεσης αποτελεί η συγκέντρωση υπογραφών που γίνεται μέσα από τις πλατφόρμες avaaz.org, change.org, Facebook. Ήδη οι υπογράφοντες πλησιάζουν τις 200.000 και ο στόχος είναι μισό εκατομμύριο. Ο Υπέρ-Μαραθώνιος «240 χιλιόμετρα για τον Αιγιαλό», που θα διεξαχθεί από τις 8 ως τις 12 Ιουλίου και συντονίζεται από το ραδιόφωνο 105,5 Στο Κόκκινο, προγραμματίζεται ήδη.
Στην ιστοσελίδα του Δικτύου θα αναρτώνται όλα τα στοιχεία και οι εκδηλώσεις ώστε να ενισχύονται οι κατά τόπους οργανωτές από περισσότερο κόσμο. Οι φορείς που προστίθενται στην αρχική λίστα μπορεί να υπογράφουν το κοινό ψήφισμα των ήδη περίπου 100 φορέων και να το διακινούν σε άλλους.

Τρίτη 10 Ιουνίου 2014

Η απειλή των μεταλλαγμένων

Του Πέτρου Μωραΐτη*
πηγή: ecoleft.gr


Ένα από τα πιο σημαντικά και όμως από τα λιγότερο προβεβλημένα ζητήματα  σε παγκόσμια κλίμακα είναι αυτό των Γενετικά Τροποποιημένων Οργανισμών  (ΓΤΟ ή κοινώς μεταλλαγμένα). Οι ΓΤΟ είναι τα προϊόντα της γενετικής μηχανικής, της επιστήμης δηλαδή που παρεμβαίνει στο γενετικό υλικό ενός οργανισμού, αλλάζοντας μόνιμα την “κωδικοποιημένη” πληροφορία που εγγράφεται εκεί και προσδίδοντας στον οργανισμό μια νέα ιδιότητα που δεν κατείχε προηγουμένως. Και αν αυτό δεν φαίνεται τόσο επικίνδυνο σε μια πρώτη ανάγνωση, η πραγματικότητα που διαμορφώνεται από τις ανθρώπινες αποφάσεις είναι εντελώς διαφορετική.
Αυτό δεν σημαίνει ότι όλες οι εφαρμογές της γενετικής μηχανικής είναι εξ ορισμού θετικές ή αρνητικές για τον άνθρωπο και τη φύση. Άλλες από τις εφαρμογές μπορούν να χαρακτηρισθούν ως ευεργετικές για τον άνθρωπο – και είναι εκείνες που δεν διαταράσσουν τη σχέση του με τη φύση και δεν προσβάλλουν την ισορροπία των οικοσυστημάτων- και άλλες χαρακτηρίζονται από μία διάθεση “διόρθωσης” της φύσης – και είναι εκείνες που εγκυμονούν τους μεγαλύτερους κινδύνους για τη βιωσιμότητα του πλανήτη και της ίδιας της ζωής.
Στη δεύτερη κατηγορία, αυτή των επικίνδυνων εφαρμογών, περίοπτη θέση κατέχει η βαριά βιομηχανία που ασχολείται με τον αγροδιατροφικό κλάδο. Πολυεθνικοί, απρόσωποι και πανίσχυροι οικονομικά κολοσσοί, με χαρακτηριστικότερο παράδειγμα τη Monsanto, έχουν εστιάσει εδώ και 20 χρόνια στην αλυσίδα παραγωγής τροφίμων, ελέγχοντας ολοένα και στενότερα τη διαδικασία από το χωράφι και τις πρωτογενείς κτηνοτροφικές μονάδες έως και το πιάτο του καταναλωτή, επιθυμώντας έτσι να μεγιστοποιήσουν το κέρδος τους.
Η φύση και η έκταση του κειμένου δεν επιτρέπουν την αναλυτική επεξήγηση των κινδύνων που προκύπτουν από την εισαγωγή των Γενετικά Τροποποιημένων Οργανισμών στην τροφική αλυσίδα, θα γίνει λοιπόν μια μάλλον συνοπτική παρουσίασή τους, με την υποσημείωση ότι το διαδίκτυο βρίθει σχετικών αναλυτικών αναφορών και είναι πολύ εύκολη η αναζήτηση για όποιον ενδιαφέρεται να μάθει περισσότερα. Εν συντομία λοιπόν, οι σοβαρότατες και βάσιμες ενστάσεις που προκύπτουν έχουν να κάνουν με:
i)  Την επιστημονική αβεβαιότητα που επικρατεί γύρω από το ζήτημα, καθώς απουσιάζουν επιστημονικές μελέτες γύρω από τις μακροπρόθεσμες επιπτώσεις των μεταλλαγμένων οργανισμών στο περιβάλλον και στον άνθρωπο.
ii) Την εξάπλωση “μεταλλαγμένων” γονιδίων σε συγγενικά είδη, την ανάπτυξη δηλαδή νέων επιβλαβών ειδών, πιο ανθεκτικών απέναντι στη δράση ζιζανιοκτόνων ή αντιβιοτικών.
iii) Την επιμόλυνση των συμβατικών και βιολογικών καλλιεργειών.
iv)  Την έλλειψη σαφούς νομοθετικού πλαισίου σε εθνικό και διεθνές επίπεδο.
v)  Σε εθνικό επίπεδο, τις ιδιαιτερότητες της ασφυκτιούσας ελληνικής γεωργίας (Η καλλιέργεια των ΓΤΟ στη χώρα μας θα έχει τεράστιες συνέπειες για τα αγροτικά προϊόντα της φυτικής και ζωικής παραγωγής – η ελληνική γεωργία θα χάσει κάθε συγκριτικό πλεονέκτημα που μπορεί να έχει για αγροτικά προϊόντα ΠΟΠ, ετικέτας, ποιότητας κ.λπ.)
Στον αντίποδα, οι υποστηρικτές της καλλιέργειας των ΓΤΟ υποστήριξαν επί σειρά ετών την κοινωνική σκοπιά της εν λόγω επιλογής, ισχυριζόμενοι πως θα δώσει λύση στο πρόβλημα του παγκόσμιου επισιτισμού. Σήμερα, που είναι πλέον σαφές ότι το πρόβλημα του υποσιτισμού μεγάλου τμήματος του παγκόσμιου πληθυσμού δεν είναι ζήτημα επάρκειας διατροφικών πόρων, αλλά κατανομής τους, το επιχείρημα αυτό μοιάζει έωλο και γίνεται εύκολα αντιληπτό ότι χρησιμοποιήθηκε απλά και μόνο για να καμφθούν οι αντιδράσεις της παγκόσμιας κοινής γνώμης.
Αυτό που θα πρέπει να τονιστεί είναι ότι το ζήτημα των μεταλλαγμένων δεν αποτελεί ένα αμιγώς επιστημονικό θέμα. Συνιστά κυρίως πολιτικό και κοινωνικό ζήτημα και, δευτερευόντως, επιστημονικό. . Η Ευρωπαϊκή Ένωση μέχρι τώρα ήταν σθεναρά αντίθετη στην καλλιέργεια τέτοιων οργανισμών. Δυστυχώς, ύστερα από τις ισχυρότατες πιέσεις του λόμπι των αγροχημικών και βιοτεχνολογικών επιχειρήσεων, η ΕΕ μοιάζει τον τελευταίο καιρό να υποχωρεί όλο και περισσότερο από τη θέση της αυτή, δημιουργώντας στους πολίτες έντονη ανησυχία. Στην κατεύθυνση αυτή –και ύστερα από μια απαράδεκτη εξ όσων φαίνεται πρόταση-πρωτοβουλία της Ελληνικής Προεδρίας, τα 28 κράτη-μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης έδωσαν το «πράσινο φως» για την καλλιέργεια των Γενετικά Τροποποιημένων Οργανισμών εντός της επικράτειας των χωρών–μελών της, απόφαση που παραχωρεί στη βιομηχανία της βιοτεχνολογίας υπέρογκες εξουσίες εις βάρος του δημοσίου συμφέροντος. Σύμφωνα με την πρόταση, η προστατευτική “ομπρέλα” της ΕΕ σε ό,τι αφορά τη μη καλλιέργεια ΓΤΟ στα κράτη-μέλη της αίρεται και πλέον θα πρέπει η κάθε χώρα να αποφασίζει μόνη της, αντιμέτωπη με πανίσχυρα οικονομικά συμφέροντα που αρέσκονται σε διάφορες μορφές πιέσεων –που δυστυχώς συνήθως αποδίδουν.
Η απόφαση αυτή θα πρέπει να επικυρωθεί από τη Σύνοδο των Υπουργών Περιβάλλοντος της ΕΕ στις 12 Ιουνίου και θα πρέπει εν συνεχεία να πάρει έγκριση από το νέο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο ως το τέλος του έτους. Είναι ανάγκη λοιπόν να υπάρξει μια άμεση αντίδραση από όλους τους πολίτες και τους εμπλεκόμενους φορείς, προκειμένου να ανατραπεί έστω και την τελευταία στιγμή η απόφαση και η Ελλάδα να μην υποστηρίξει μια πρόταση που ανοίγει την κερκόπορτα για την ευρεία καλλιέργεια των μεταλλαγμένων στα εδάφη της. Είναι επίσης ανάγκη οι αρμόδιοι υπουργοί κ.κ. Βενιζέλος, Μανιάτης και Τσαυτάρης να τοποθετηθούν άμεσα και να εξηγήσουν με σαφήνεια την άποψη της ελληνικής κυβέρνησης, καθώς και το πώς αντιλαμβάνονται την εκπεφρασμένη άποψη της ελληνικής κοινωνίας, η οποία θέλει τη χώρα μας ζώνη ελεύθερη από τα μεταλλαγμένα.
Οι εξελίξεις είναι ραγδαίες και δυστυχώς όχι στην κατεύθυνση προστασίας της παγκόσμιας διατροφικής ασφάλειας. Οφείλουμε επαγρύπνηση και δράσεις αντίστασης απέναντι σε αντιδημοκρατικές αποφάσεις, οι οποίες προσπαθούν να εξυπηρετήσουν οικονομικά συμφέροντα απρόσωπων εταιρειών εις βάρος της δημόσιας υγείας, της βιοποικιλότητας και της αγροτικής οικονομίας.

Πέτρος Μωραΐτης
Βιολόγος–Περιβαλλοντολόγος

Πέμπτη 5 Ιουνίου 2014

Η κλιματική αλλαγή αγγίζει την Ελλάδα

Με αφορμή την Παγκόσμια Ημέρα Περιβάλλοντος δημοσιεύτηκε πανευρωπαϊκή έρευνα από την οποία προκύπτουν εφιαλτικά σενάρια για τη χώρα μας. Ούτε λίγο ούτε πολύ περιγράφει την Ελλάδα ως μια... μισοβυθισμένη έρημο μέχρι το . 

Του Τάσου Σαραντή
πηγή: ΕΦΗΜΕΡΙΔΑ ΤΩΝ ΣΥΝΤΑΚΤΩΝ

Τον αντίκτυπο της κλιματικής αλλαγής στην Ελλάδα και τα τρωτά σημεία που θα προκύψουν για τη χώρα μας σε διαφορετικούς τομείς αποκαλύπτει πανευρωπαϊκή έρευνα της πρωτοβουλίας «Η Ευρώπη σε ένα μεταβαλλόμενο κλίμα». Κάποια από τα βασικά ευρήματα της έρευνας, που στηρίχτηκε στη διεθνή βιβλιογραφία, παρουσιάζονται με αφορμή τη σημερινή Παγκόσμια Ημέρα Περιβάλλοντος.

Ελληνικές ακτές

Η μήκους 15.000 χλμ. ακτογραμμή της Ελλάδας διαβρώνεται σχεδόν κατά το ένα τρίτο της (28,6%), ως επί το πλείστον λιγότερο από 10 μέτρα σε χρονικό διάστημα 20-30 ετών. Σε περίπτωση που η άνοδος της στάθμης της θάλασσας θα ανέρχεται έως 1,8 χιλιοστά ανά έτος, σχεδόν οι μισές ακτές του Αιγαίου θα είναι ιδιαίτερα ευάλωτες σε αυτήν και οι υπόλοιπες μετρίως ευάλωτες. Εντούτοις, στο ενδεχόμενο ανόδου της στάθμης της θάλασσας άνω των 3,5 χιλιοστών ανά έτος, σχεδόν όλα τα παράλια του Αιγαίου θα καταστούν ιδιαίτερα ευάλωτα.

Η μέση στάθμη της θάλασσας στη Μεσόγειο αναμένεται να αυξάνεται κατά 5 εκατοστά ανά δεκαετία. Ειδικότερα το επίπεδο της θάλασσας θα ανέβει περίπου 50 εκατοστά κατά μέσο όρο από το έτος 2100. Το Δέλτα του Νείλου, η Βενετία και η Θεσσαλονίκη φαίνεται να είναι οι πιο ευαίσθητες περιοχές της Μεσογείου.

Για τη Μεσόγειο πρόσφατα στοιχεία δείχνουν μια ραγδαία άνοδο της στάθμης των θαλασσών, μέχρι 20 χιλιοστά ανά έτος, στην ανατολική Μεσόγειο. Ο ρυθμός ανόδου της στάθμης της θάλασσας στο Αιγαίο Πέλαγος στα τέλη της δεκαετίας του 1990 έφτασε στην υψηλότερη τιμή των τελευταίων 30-40 χρόνων και συσχετίζεται με τη συνεχή αύξηση της θερμοκρασίας της επιφάνειας της θάλασσας πάνω από τη λεκάνη της Μεσογείου (0,12 βαθμούς Κελσίου ανά έτος στο ανατολικό τμήμα).

Σύμφωνα με το σενάριο, κατά το οποίο η στάθμη της θάλασσας θα αυξηθεί κατά μισό μέτρο το 2100, το 15% της σημερινής συνολικής έκτασης των παράκτιων υγρότοπων στην Ελλάδα αναμένεται να πλημμυρίσει. Οι εκτιμώμενες οικονομικές απώλειες από τη διάβρωση (για χρήσεις γης: αστική, τουριστική, υγρότοπων, δασών και της γεωργίας) στο σύνολο της ελληνικής επικράτειας για το 2100 ανέρχονται σε περίπου 356 εκατ. ευρώ για την άνοδο της στάθμης της θάλασσας κατά μισό μέτρο και σε 649 εκατ. για την άνοδο κατά ένα μέτρο.

Ξηρασία-δασικές πυρκαγιές

Για την Κρήτη, σύμφωνα με ένα πρώτο σενάριο, αναμένεται μείωση των βροχοπτώσεων και αύξηση της θερμοκρασίας για την περίοδο 2001-2100, με αποτέλεσμα τη μείωση της ροής κατά 18%-56%, τη μείωση της υγρασίας του εδάφους κατά 15%-34% και τη μείωση του όγκου της δεξαμενής των υπόγειων υδάτων κατά 22%-65%. Εντούτοις, σύμφωνα με ένα δεύτερο χειρότερο σενάριο, τα ποσοστά ανεβαίνουν έως και 98%, 109% και 81% για τη ροή, την υγρασία του εδάφους και τα υπόγεια ύδατα αντίστοιχα.

Οι περιβαλλοντικές επιπτώσεις της ξηρασίας μπορεί να επιδεινωθούν από μη βιώσιμες τάσεις στη χρήση του νερού. Για παράδειγμα, ο όγκος του νερού στη λίμνη Υλίκη, περίπου 100 χλμ. βορειοανατολικά της Αθήνας, έχει μειωθεί στο ένα τρίτο του αρχικού μεγέθους του, εν μέρει εξαιτίας της σοβαρής ξηρασίας του 2000, αλλά και ως αποτέλεσμα της αύξησης της ζήτησης πόσιμου νερού. Ομοίως, η λίμνη Δοϊράνη, που βρίσκεται ανάμεσα στην Ελλάδα και την ΠΓΔ της Μακεδονίας, βρίσκεται σε κίνδυνο ξήρανσης, απειλώντας έτσι ένα από τα πλουσιότερα αποθέματα αλιείας εσωτερικών υδάτων στην Ευρώπη. Η ξηρασία ενδέχεται επίσης να αποδυναμώσει την αντίσταση ορισμένων ειδών φυτών και να αυξήσει την ευαισθησία τους σε δασικές πυρκαγιές, όπως συνέβη στη Σάμο το καλοκαίρι του 2000.

Ο μέσος αριθμός των πυρκαγιών και των καμένων εκτάσεων ήταν σημαντικά υψηλότερος στην Ελλάδα κατά τη διάρκεια της περιόδου 1978-1997, όταν η χώρα εισήλθε σε μια παρατεταμένη περίοδο ξηρασίας. Το καλοκαίρι του 2007 οι πυρκαγιές μεγάλης κλίμακας προκάλεσαν την απώλεια 67 ζωών, ενώ οι καμένες δασικές και γεωργικές εκτάσεις έφτασαν περίπου το 2% (190.836 εκτάρια) της συνολικής έκτασης της Ελλάδας.

Καύσωνες

Η μεταβολή στον αριθμό των ημερών με θερμοκρασία άνω των 35 βαθμών Κελσίου στις ελληνικές πόλεις -με επιπλέον 10 έως 20 ζεστές μέρες τον χρόνο- αναμένεται να έχει επίδραση δυσφορίας στον πληθυσμό τους. Ο αριθμός των ζεστών νυκτών ετησίως, με θερμοκρασία άνω των 20 βαθμών Κελσίου, αναμένεται να αυξηθεί περίπου κατά έναν επιπλέον μήνα ανά έτος. Περίπου 5 έως 15 επιπλέον ημέρες τον χρόνο θα απαιτείται χρήση κλιματιστικών, ενώ σχεδόν όλες οι αστικές περιοχές στην Ελλάδα θα χρησιμοποιούν τη θέρμανση κατά 15 ημέρες λιγότερο ανά έτος.

Γεωργία

Ανάλογα με το τμήμα της Ελλάδας που εξετάζεται και σύμφωνα με ένα σενάριο μεσαίων εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα για την περίοδο 2021-2050, το μέγιστο μήκος ξηρασίας (όταν οι βροχοπτώσεις είναι μικρότερες από 1 χιλιοστό ανά ημέρα) μπορεί να αυξηθεί κατά 10-20 ημέρες. Ο αριθμός των νυκτών με παγετό, που καθίσταται σημαντικός παράγοντας ιδίως για τις ευαίσθητες καλλιέργειες, όπως τα εσπεριδοειδή, πιθανώς θα μειωθεί κατά 10-15 ημέρες. Η απόδοση της παραγωγής αραβοσίτου στην Ελλάδα μπορεί να μειωθεί σημαντικά, λόγω της κλιματικής αλλαγής κατά 42%-60% στη Βόρεια Ελλάδα, 35%-47% στη δυτική και κεντρική Ελλάδα και 40%-52% στη νότια Ελλάδα.